Ons
Brein
Cognitieve systemen
Het brein kent twee systemen. Het intuïtieve automatische brein en het rationele analyserende brein. Hoewel je waarschijnlijk anders denkt, maken we slechts 5% van de tijd gebruik van het rationele brein, daar dit veel meer energie kost. Alles wat via het intuïtieve brein kan gaan geniet de voorkeur en wordt als aangenamer ervaren. Hieronder een korte uiteenzetting van wat er onder deze twee systemen valt.
Intuïtieve systeem
- Snelle Verwerking
- Intuïtieve Reacties
- Automatische Herkenning
- Impulsieve Besluitvorming
- Associatief Denken
- Eenvoudige Berekeningen
- Heuristieken en filters
- Gedragsbias
- Automatische Vaardigheden
- Basis Emotionele Reactie
- Energie zuinig
- Gestaltwetten
- Vecht- of Vluchtsysteem
Rationele systeem
- Langzame Verwerking
- Bewuste Aandacht
- Analytisch Denken
- Logisch Redeneren
- Zelfcontrole
- Abstract Denken
- Planning en Organisatie
- Leren en Geheugen
- Reflectie
- Morele en Ethische Overwegingen
- Energie intensief
Voor de professional zijn er 4 punten van het intuïtieve systeem met name van belang om nader te bestuderen. Dat zijn Heuristieken en filters, de Gestaltwetten, Emotionele reacties en het Vecht- of Vluchtsysteem. Deze laatste drie zal ik op een aparte pagina bespreken, daar dit een aparte uitleg vraagt en ook belangrijk is om de mens en zijn gedragingen te begrijpen.
Heuristieken en filters
Heuristieken zijn mentale snelkoppelingen die ons helpen snel en met weinig inspanning beslissingen te nemen, maar ze kunnen leiden tot fouten in ons oordeel. Ons brein gebruikt ook cognitieve filters om de dagelijkse informatiestroom te beheren door ons te richten op wat belangrijk is en irrelevante gegevens te negeren, wat soms tot het missen van belangrijke informatie kan leiden.
Hieronder enkele voorbeelden van heuristieken en filters.
Ankerheuristiek
Het ankerheuristiek houdt in dat we ons oordeel baseren op het eerste stuk informatie dat we tegenkomen, het ‘anker’. Dit kan onze percepties sterk beïnvloeden, vaak zonder dat we ons daarvan bewust zijn. Bijvoorbeeld, als kind vorm je mogelijk een anker over wat je aantrekkelijk vindt gebaseerd op een vroege ervaring. Dit anker kan jaren later nog steeds je perceptie van aantrekkelijkheid beïnvloeden, zelfs als je je de oorspronkelijke ervaring niet herinnert.
Beschikbaarheidsheuristiek
De beschikbaarheidsheuristiek is een mentale snelkoppeling waarbij we onze oordelen en beslissingen baseren op informatie die gemakkelijk toegankelijk is in ons geheugen. Dit betekent dat als een bepaald type informatie of gebeurtenis gemakkelijk te herinneren is, we het als meer frequent of waarschijnlijk beschouwen. Een typisch voorbeeld hiervan is onze perceptie van het risico op haaiaanvallen. Als er in het nieuws veel aandacht is voor haaiaanvallen, kunnen we overdreven bezorgd raken over dit risico tijdens het zwemmen in zee, ondanks het feit dat dergelijke aanvallen statistisch gezien zeer zeldzaam zijn.
Selectieve waarneming
Selectieve waarneming is een cognitief filter waarbij ons brein selectief informatie kiest om op te merken en te verwerken, terwijl het andere informatie negeert. Dit filter helpt ons om ons te concentreren op wat we als relevant of belangrijk beschouwen, gebaseerd op onze bestaande overtuigingen, ervaringen of huidige focus. Bijvoorbeeld, als je geïnteresseerd bent in het kopen van een nieuwe auto, merk je misschien ineens op hoeveel mensen een bepaald automerk rijden. Dit komt niet omdat er plotseling meer van die auto’s zijn, maar omdat je brein deze specifieke informatie actief filtert en benadrukt vanwege je huidige interesse.
Schema-filter
Het Schema-filter is een psychologisch mechanisme dat helpt cognitieve dissonantie te verminderen en comfort te verhogen door aan te sluiten bij onze bestaande verwachtingen. Deze verwachtingen zijn gebaseerd op eerdere ervaringen of maatschappelijke normen. Door situaties te laten matchen met deze verwachtingen, wordt de cognitieve inspanning verminderd, wat ons een comfortabel gevoel geeft. Een voorbeeld: als je een bakkerij binnenloopt en schoenen ziet staan tussen het brood, voelt dit ongemakkelijk omdat het afwijkt van wat we normaal gesproken in een bakkerij verwachten. Dit illustreert hoe het Schema-filter ons helpt om de wereld om ons heen op een comfortabele en vertrouwde manier te ervaren.
Na het verkennen van de intrigerende werking van ons brein, inclusief het intuïtieve en het rationele systeem, evenals de diverse heuristieken en filters, wordt het duidelijk hoe complex en toch efficiënt onze mentale processen zijn. Het bewustzijn van deze twee systemen en hun specifieke rollen is cruciaal. Terwijl het intuïtieve systeem ons helpt snel en met minimale inspanning te reageren, vraagt het rationele systeem meer energie voor doordachte beslissingen.
Het is belangrijk om te onthouden dat ons brein van nature geneigd is om energie te besparen. Dit verklaart waarom we vaak complexe, inspannende taken vermijden en de voorkeur geven aan eenvoudige, gemakkelijke opties. Onze neiging om de weg van de minste weerstand te kiezen, wordt verder versterkt door diverse heuristieken en filters die ons helpen snel informatie te verwerken en beslissingen te nemen.
De kennis dat ons brein streeft naar energie-efficiëntie, kan ons helpen beter te begrijpen waarom we handelen zoals we doen en hoe we effectiever kunnen communiceren en interacteren met anderen. Door ons bewust te zijn van deze natuurlijke neigingen van ons brein, kunnen we strategieën ontwikkelen die meer in lijn zijn met onze automatische verwerkingsmechanismen, wat leidt tot betere resultaten in zowel persoonlijke als professionele contexten.
